Sağlık, Değişim, İletişim

İnsanoğlunun yüzlerce yıldır en çok yatırım yaptığı iki alan: Savunma/Savaş endüstrisi ve Sağlık. Biri iddia edildiği üzere sınırları ve ulusal varlığı korumanın yolu, diğeri de yaşamı daha uzun ve kaliteli hale getirmenin. Bu alanlara sonradan eğlence endüstrisi de eklendi. Ve üçgen tamamlandı.

Günümüzde bilimin ve teknolojinin hızlanarak ve üst üste inşa ederek yarattığı gelişime bağlı ürünlerden de en çok bu üç alanın yararlandığı söylenebilir. Bunun yanı sıra, belki de tarihte ilk kez devlet politikalarından bağımsız olarak Microsoft, Google, Amazon, Facebook, Tesla gibi dev şirketlerin çevreci ve insan yaşamına doğrudan etki eden yeniliklere yaptığı yatırımların da dönüştürücü gücünü orta vadede göreceğimizi öngörebiliriz.

Tüm bu gelişmeler elbette sağlık alanında da büyük değişimlere ve ilerlemelere sebep olmakta. Sağlık iletişiminin geleceğine dair tahminlerde bulunacağımız bu yazıda dilerseniz öncelikle sağlıktaki yönelimleri ele alalım.

Çeşitli platformlardaki haberleri, büyük firmaların yatırım kararlarını, trendleri ve karşılanmamış ihtiyaçları ele aldığımızda, önümüzdeki yıllarda sağlık alanında şu konularda büyük ilerlemeler ve değişimlerin yaşanacağını söyleyebiliriz.

Sağlığın Geleceğine Yön Veren/Verecek Olan  Trendler

• Hastaların* medikal kayıtlarının daha sistemli bir şekilde tek elde toplanması. (Buna ülkemizdeki e-nabız uygulamasını örnek gösterebiliriz)
  Big Data kavramı çerçevesinde bu bilgilerin hem bilimsel hem de ekonomik alanlarda kullanımı. Aynı zamanda tedavi takibi konusunda da bu bilgiden önemli ölçüde yararlanılması. Bu data sadece arada tanı ve tedavi alan bireylerin değil, kronik hastalıklar özelinde Gerçek Yaşam Verileri (Real World Evidence) olarak da kullanılmakta, benzer seyirlerdeki hastaların tedavi uyumu ve cevaplarının diğer hastaların tedavilerinde deneyim olarak kullanılmasını içermektedir. Bir diğer örnek de kuş gribi sırasında Google’ın arama sonuçları üzerinden hastalığın yayılım haritasını  çıkarmasıyla başlayan, big datanın toplum sağlığı konusunda kullanımı verilebilir. Özetle sağlık alanında data üretme ve analiz konusunda çok ciddi çalışmalar başlamış durumdadır. Bu konunun, faydasına paralel olarak ilerleyen yıllarda çok daha önemli ve yaygın hale geleceği söylenebilir.
• Hastaların ve yakınlarının tanı ve tedavi süreçlerinde daha etkin rol oynaması, yani ister istemez bu sürecin bir parçası haline gelmesi
• Google ve Dr. Youtube’dan hastaların araştırma yaparak doğru ya da yanlış pek çok bilgiyle hekimlere başvurmaları trendinin gün geçtikçe artması. Bu trend özellikle Google ve diğer teknoloji firmalarını bu alanda daha doğru sonuçlar/öneriler vermeye yönlendirecek ve ileride sanal hastane vb. başlı başına bir gelir kapısı hale gelecektir.
• Yapay Zekanın tanı koyma konusunda daha da etkin görev alması. (denemeleri başladı)
  Bu madde aslında bir önceki mevcut durum ve ihtiyacın da paralelindedir.
• Hekimlerin sadece hekimlik yapmalarının ötesinde iyi birer teknoloji kullanıcısı ve iyi birer iletişimci olma zorunluluklarının artması.
• Dünya nüfusundaki artış ve yaşlanmaya paralel sağlık harcamalarında yaşanacak artışların devlet bütçelerini zorlaması.
• Sigorta şirketlerinin tanı ve tedavi süreçlerinde daha etkin yer alma çaba ve zorunlulukları.
• Önleyici tıbbın bilimsel ve teknolojik ilerlemelerle gelişmesi ve daha da aktif kullanılması
• Giyilebilir teknolojilerin sağlık alanına getireceği yenilikler, hasta uyumu, takibi.
• Sağlıklı Yaşam (well being) kavramının gün geçtikçe moda haline gelmesi, ancak uzun vadede fit ve sağlıklı görünme tatmininin sanal avatarlar ile sağlanması sonucunda daha hareketsiz bir yaşamdan kaynaklı hastalıkların artması.
• Robot doktorlar, Robot Hemşire ve Hasta Bakıcılar.
• Satış ekiplerinin azalması ve belki bu işin çağrı merkezi çalışanları benzeri uzaktan iletişim uzmanları tarafından yapılması.
• Evde/dijital sağlık hizmetlerinin giderek daha popüler hale gelmesi.
• 3D yazıcılarla basılabilen organların artması, yaygınlaşması, ucuzlaması.
• Genetik hastalık eğilimi testlerinin daha fazla hayatımıza girmesi, hatta sigorta şirketlerinin bunu zorunluluk haline getirerek poliçelerini buna göre düzenlemesi.
• Eczane yapısının değişmesi. E eczane, mobil eczane kavramlarının oluşması ve yaygınlaşması
• Mevcutta sağlık hizmetlerini sunan devlet ya da özel hastanelere daha küçük, dinamik ve düşük maliyetlerle çalışan alternatif tanı, tedavi noktalarının kurulması. (kişisel öngörüm)
• Aynı kronik hastalıklara sahip kişilerin bu kişilere özel olarak kurulmuş mini şehirlerde/ kasabalarda yaşaması. Astımlılar Sitesi, Diyabetliler Kasabası, Kalp Damar Hastaları Köyü, Kanserliler Şehri gibi. (kişisel öngörüm)

Bu liste, yaratıcı bir bakış açısıyla çok daha uzayabilir. Ancak temel trendleri göstermesi ve düşündürmesi itibariyle şimdilik bu noktada bırakalım.

*Bu yazıda ifade edilen hasta kavramı aslında tüm yaştan her bireyi kapsamaktadır. Günümüzde bir insanın yaşamı boyunca hiçbir önleyici tıp hizmetinden yararlanmaması, hiçbir virüs, enfeksiyon, diş problemi ya da kronik hastalıkla karşılaşmaması ve hiçbir tanı/tedavi hizmetinden yararlanmaması çok düşük bir olasılıktır.

Sağlık İletişiminde Durum Nedir?

Peki sağlık alanında tüm bu gelişmeler yaşanırken ya da yaşanmasını öngörürken sağlık iletişiminde neler olabilir? Bunun için öncelikle sağlık iletişiminin neleri pazarladığını ele almamız yerinde olacaktır. Sağlık iletişiminin diğer sektörlerin iletişimlerinden temel farkı, özellikle ilaç (pharma) kategorisinde üründen ziyade bilgi ve davranış pazarlaması yapmasıdır. Bu elbette, ürüne dair hiçbir mesaj verilmediği ya da hedefin bu olmadığı anlamına gelmez. Bu alanda iletişim, genel olarak etik değerler ve regülasyonlara bağlı sınırlar çerçevesinde gelişmektedir.

Reçetesiz ürünler olarak ifade edilen (Besin destekleri, medikal alet kategorisine giren kolay kullanımlı terapi ürünleri, SPA, masaj vb sağlıklı yaşam hizmetleri ve diğer ürün ve hizmetler) kategoride pazarlama iletişimi daha serbest ve nettir. Buradaki kısıt, eczanelerin bir reklam mecrası olarak kullanılamamasıdır.

Sağlık İletişimi Neleri Pazarlar?

• Sağlık İletişimi, Sağlık Profesyonellerinin dikkat ve bilgi düzeyini belirli bir konuya odaklamayı pazarlar. Yani mevcutta karşılanmayan bir tanı ya da tedavi ihtiyacına yönelik bir ürününüz varsa, bu ihtiyacın hem bilimsel hem de duygusal boyutta hekimin, eczacının ve gerektiği durumlarda diğer sağlık çalışanlarının öncelikli gündemi haline gelmesini sağlar.
• Sağlık İletişimi, Sağlık Profesyonellerinin bir konuda/alanda bilgi düzeylerini eşitlemeye çalışır. Onları bir araya getirir, konuşturur, tartıştırır, daha fazla bilgi sahibi olanların, daha az bilgi sahibi olanlara bilgi ve deneyim aktarımlarını, sistematik, anlaşılır ve yaratıcı hale getirir. Aynı zamanda sağlık profesyonellerinin iletişimini ve sinerjisini artırır.
• Bir tanı, tedavi ya da ürün ile ilgili olarak bilimsel açıdan savunulabilir ve rakiplere karşı avantaj yaratır bilgi ve üstünlükleri, yaratıcı ve hatta neuro marketing disiplinine uygun bir formatta sunar.
• Sağlık Profesyonellerinin ürettiği hastalıklar ya da genel toplum sağlığı ile ilgili bilgileri hedef kitlelerin dikkatini çekecek ve rahat anlayacağı, hatta bu bilgi sonrasında eyleme geçerek hekime yöneleceği yapıda kampanyalaştırır.
• Güncel yasal düzenlemelerin izin verdiği ölçüde, iletişimi yapılabilir ürünlerin faydasını, kullanım alanını anlatır, gösterir, öğretir tüketicileri satış noktasına (çoğunlukla eczaneler) yönlendirir.
• Bir hastalık özelinde ya da genel bilgilendirme platformları kurar.
• Hekim dernekleri ve ilaç firmalarının ortaklaşa çalışabilmeleri için halka/hastalara/yakınlarına yönelik mesaj ve iletişim köprüleri kurar.
• Tarama, teşhis, bilinçlendirme kampanyalarının iletişim kurgusunu hazırlar.
• Ve diğer tüm olasılıklar çerçevesinde iletişim faaliyetleri yürütür.

Özetle sağlık iletişimi diğer alanlardan daha fazla oranda bilgi ve kavram pazarlamasıdır.

Sağlığın geleceği ve sağlık iletişiminin çerçevesini ya da sınırsızlığını ele aldık. Şimdi de sağlık iletişiminin geleceğiyle ilgili öngörülerimizi sıralayabiliriz.

Bu arada doktorluk mesleğinin bile robotlar tarafından tehdit edildiği bir öngörünün devamında, sağlık iletişimi uzmanlığının da tehdit altında olmadığını söyleyemeyiz.

Sağlık İletişimin Geleceği

• Biliyoruz ki yakın gelecekte gerçek zamanlı iletişim artacak. Bunu sağlayacak olan altyapı big data ile konuşan yapay zeka olacak. Hastalar, diledikleri bilgiyi sordukları anda alabilecekler. Bu da çok daha fazla bilgili bir hasta grubunun hekimleri soru ve beklentileriyle sorgulayacağı anlamına gelecek. Bu doğrultuda sağlık iletişimi yapanlar hem hastalara verilen bilginin yaratıcı ve kolay anlaşılır formatlarda paketlenmesi hem de içeriği konusunda görev alacak. Aynı zamanda hastası tarafından daha fazla soru yağmuruna tutulan hekimlerin de az zamanda daha fazla bilgiye ulaşmasını sağlayacak iletişim materyallerinin hazırlanması konusunda sağlık iletişimcilerine iş düşecek.
• Hastalarıyla daha fazla iletişime geçmek zorunda olan hekimlerin, hastalara hangi dille ve hangi kanallar üzerinden ulaşacağı konusunda sağlık iletişimcileri daha fazla görev alabilecek.
• Sanal Hastane, Sanal Eczane gibi platformların hızla rekabete girecekleri ve iletişimde ayrışmaları yönünde fikir ve çalışmalar üretilmesi gerekeceği için bu konuda da sağlık iletişimcilerine büyük sorumluluk ve görev düşecek.
• Sağlıklı Yaşam, hastalanmadan önce kendine bakarak ve koruyarak yaşama (well being) kavramının daha da popülerleşmesine paralel olarak bu alandaki bilgilerin, kavramların, ürün ve hizmetlerin pazarlanmasında etkin rol alacak.
• Sağlık İletişimi, sağlık dışı firmaların ve ürünlerin sağlıkla ilişkili bölümlerinin ortaya çıkarılması ve pazarda bir ayrışma noktası haline getirilmesi konusunda tüm sektörlerden markalara rehberlik edecek. Hatta bu hizmeti almayan markalar rekabette geri kalacak. Burada bahsettiğimiz sadece şişkinliğe iyi gelen yoğurt, vitaminli su gibi fonksiyonel gıdalar değil. Bir otomobil markasının araçlarında kullandığı kumaşın, astım hastalarına uygun olduğunu belirtmesi; bir konut projesinin kalp hastalarına uygun olarak dizayn edilmesi ve bu farklılığın öne çıkarılması; bir su markasının her gün düzenli ve belli bir miktarda su içme alışkanlığını yaygınlaştırmaya yönelik sağlık profesyonellerine, ailelere ve elbette çocuklara yönelik projeler yürütmesi.
• Mecraların seyrine ve evrimine paralel olarak tüm bu çalışmaları yeni teknolojileri kullanarak yapacak. VR ve AR konusunda büyük gelişmeler yaşanacak.
• Hastalıklar özelinde iletişim grupları, youtube kanalları açılacak/daha sistemli bir şekilde kullanılacak. Hastaların ve yakınlarının sesi daha çok çıkacak.
• Sanal/Dijital eğitim ve bilgilendirme projeleri önem kazanacak. 3D, VR, AR vb platformlarda bu eğitimler yaygınlaşacak.
• Hastaneye giden yollarda, araçlarda sağlık alanında yoğun iletişim yapılması başlayacak.
• Fenomen/Kanaat Önderi kategorisindeki kişilerin gücü belli dönemlerde azalsa da bu kişiler üzerinden yapılan sağlık iletişimi çalışmaları artacak.
• Sosyal medya, sağlık alanında çok daha etkin hale gelecek.

Bu öngörüler de tıpkı ilk listede olduğu gibi çoğaltılabilir. Ancak bu konuda Türkiye’de yazılan ilk yazılardan biri için kadarının yeterli olduğunu söyleyebiliriz.

Dilerim bu yazıyı okuduktan sonra sizler de kendi listelerinizi oluşturursunuz. Hatta bu listeleri caglar@tazefikir.com mail adresime gönderirseniz, ilerleyen dönemlerde yeni yazılar için ilham vermiş olursunuz.

Sağlığın geleceğini düşünür, hatta buna şekil verirken kendinizin ve yakınlarınızın sağlığını lütfen ihmal etmeyin. Sağlıklı ve başarılı günler dilerim.